Merhaba Paloyê, Kürd tarihine ilişkin ne duyuyorsak, ne anlatılıyorsa toplamak ve arşivlemek lazım.. Bunların içinde abartılmış şeyler olabilir, kişiler karıştırılabilinir.. Bunların hepsi normal. Çünkü halk bunları dilden dile bize aktardı. Bizim yakın tarihimizde büyük oranda bu sözlü anlatımlardan gizlidir. Halk içinden Ferzende'nin Zilan Deresindeki kahramanlığı sadece halkın sözlü anlatımlarıyla sınırlı değil, bugün ortaya çıkan devlet belgelerinde de aynı olay biraz değişik ama tastik ediliyor. Aslında İran belgelerinde Ağrı ve Şeyh Said hareketine dair ciddi belgeler var. O belgeleri tümden çevirmek lazım.. Ben bir ara bir makalemde bunların bazılarını aktarmıştım.. Fakat, tümümü olduğu gibi çevirmek lazım: O makalede kısa birlıntı: " Bugün elimizdeki bilgilerden biri İhsan Nuri, Yaşar Hanım, Şeyh Abdulkadır, Xalis bey, Nadır ve Muhamed Bey başka savaşçılarla birlikte çemberi yararak İran'a geçiyorlar. Savaş hâlâ sürüyor. “ Eyyub Ağa 1931 yılının Mart ayında İran askerleriyle girdiği bir çatışmada Zêwa Jêrê adlı bölgede öldürülüyor. Ferzende İran devleti tarafından öldürülüyor. 1931 yılının Temmuz ayında Biroyê Heskê Telo Sari Ocax'ın doğusunda öldürülüyor“( Kawa Biyat'tan akt Musadeq Tovî, Kovara Metin, hejmara 119, sayfa 78) İran ordusunun saldırıları neticesinde Seyidxan, Alican, Reşoyê Silo, Şêx zahir ve başka savaşçılar 1932 yılının sonbaharına kadar iki devlete karşı Peşmerge savaşını yürütüler. Bir çokları bu savaşta Kürdistan şehitler kervanına katıldılar. Aslında Kuzey Kürdistan'dan İran'a sığınan çok yoğun bir Kürd kitlesi var. Bunlar İran esir muamelesi yapıyor. Bu konuya dair İran kaynaklarını inceliyen Kawa Biyat 27 Mayis 1934 yılına ait “ Gözetim altında tutulanları durumunu inceliyen komisyon“un raporunda aktardığına göre “Ağrı Direnişine katılan savaşların eşleri ve çocuklarından 53 kişi Tebriz'de gözetim altında tutuluyorlardı.............Şêx Abdulkadır Tahran'da, Şemsedin Meşhed'de, Muhamed Tahran'da, İlxani Tahran'da, Misro Semnan'da, Ahmed Ali Semnan'da, Birayê Heskê Telo'nun eşi Rebabe Tahran'da, Ferzende'nin eşi Besre Tahran'da(hapishanede ölüyor) gözetim altındaydılar“(age, sayfa 79) Sayın M.Cemil Rojbeyani İhsan Nuri Paşa üzerine yaptığı çalışmasında İran Savunma Bakanlığı Belgelerine dayanarak “ 23 Nisan 1942 yılında İhsan Nuri Paşa,Yusuf Ali Muhacir, Besre Hesenli(Ferzende'nin eşi) Teymur Celali, Şemsedin Celali, İlxani Celali ve Muhamed Derweş İran İçişler Bakanlığına bir mektup yazarak maaşlarının artırılmasını, gözetimin kaldırılmasını ve kendi yaşamlarını sürdürebilmeleri için iş imkanına kavuşmalarını talep etmekteler“(aktaran Kovi, age sayfa 80)" Bunlar çeşitli doğulu ve güneyli yazarlardan yaptığım alıntılar. Beni asıl ilgilendiren tüm belgelerdir.. Belki yakında İhsan Nuri Paşa'nın eşi Yaşar Hanım'ın iki çiltlik anılarını yayınlarız.. Ağrı derenişin önderleri ve savaşçıları hakkında ciddi bilgiler var.. Ayrıca İran'daki tutsaklıkları.. Berbat bir durumdayız... Yakın tarihimizi dahi ortaya çıkaramıyoruz. Benim bu konudaki anlayışım... Ne buluyorsak toplayalım.. Yarın bu konulara ilişkin araştırmalara girecek insanlara materyal toplamış oluruz.. Osman Sebri'nin Ferzende'nin Zilandaki kayramanlığı ile ilgili "inanılacak gibi değil" dediği şey Türk Genelkurmay belgelerince doğrulanıyor. Selamlar Aso