Dr. Nuri Talabani ile röportaj
Awêne Gazetesi Kürdistan Parlamentosunun eski üyelerinden ve aynı zamanda Anayasa uzmanı olan sayın Dr. Nuri Talabani ile son Irak seçimleri, Kerkük ve önümüzdeki süreçte Kürdler ve Araplar arasinda yaşanacak sorunlar üzerine bir röportaj yayınladı. Bu röportaji Türkçeye çevirerek Newroz.Com okuyucularına sunuyoruz.,
Aso Zagrosi
Awêne: 7 Mart seçimlerinin sonuçlarına bakıldığı zaman Kürdlerin tartışmalı olan bölgelerde az oy aldığı görülülüyor. Size göre bunun sebebi nedir?
Dr. Nuri Talabani: 2005 yılında Irak Temsilciler Meclisine Kürdler iki liste halinde katıldılar. Kürdistan halkı büyük bir çoşkuyla seçimlere katıldı. Fakat 7 Mart seçimlerinde Kürdler bir çok liste ile sürece katıldılar. Bu durum ise bir çok adayın yasada ön görüldüğü gerekli oyları almamalarına neden oldu. O oylar boşa gitti ve hiç bir yararları olmadı. Bunun dışında seçim sistemi yarı açık bir sistemdi. Bu sistem seçmenlerin bir kesiminin oylarını doğru bir şekilde vermemelerine neden oldu. Bazı adaylar çok büyük oy aldılar. Bazıları ise kanunda öngörülen oy sayısına yakın oy aldılar, fakat, kürsüleri elde etme derecesinde değildi. Yurt dışında bulunan seçmenlerin büyük kesimine de engeller çıkardılar. Onlar da 2005 seçimlerinde görüldüğü gibi oy kullanmadılar. Irak'ın çeşitli bölgelerinde bulunan Kürd seçmenlerinin oylarında yararlanılmadı. Çünkü, o kullanımı Irak çapında değildi. Çok listeden dolayı bir hayli oydan yararlanılmadı. Bundan dolayi bir kaç sandalye boşa gitti. Şunu da unutmamak gerekir ki, Hewice kazasında ve Zab nahiyesinde seçimlere büyük hileler karıştırıldı. Anlatımlara göre aile reisleri ailenin diğer üyelerinin yerine oy kullanmışlar. Bazı seçim bölgelerinde oy kullananların sayısı, kayıtlı olan seçmenlerin sayısında fazlaydı. Irak'ta sağlıklı bir nüfus sayımı yapılmadığı , seçime ilişkin ve siyasi partilere ilişkin bir yasa çıkarılmadığı sürece seçimlere her zaman hile karıştırılacak. Özellikle de Kürdistan'dan koparılan bölgelerde....
Bazı Irak siyasi çevreleri ve bölge devletleri Kürdlerin tartışmalı bölgelerde daha az oranda oy elde etmesi için çalıştılar. Amaçları bu bölgelerde Kürd nüfusunun diğer etnik gruplardan az olduğunu ispat etmeki.
Awêne: Kerkük'te ortaya çıkan seçim sonuçlarını gördükten sonra, Kerkük'e ilişkin hangi yaklaşım gerekiyor ve Kürd tarafı Iraklı çeşitli taraflarıyla hükümeti oluşturmak girişeceği ittifakları hangi tarafla yapsa daha iyi olur?
Dr. Nuri Talabani: Iraklı siyasi tarafların bir çoğunun Kerkük bölgesinin geleceğinin tayin edilmesi hususunda tavırları açıktır. Hatta bir çokları Saddam zamanında opozisyonun bir parçası oldukları dönemde dahi Kerkük'ün Kürdistan bölgesine katılmasına karşıydılar. 2003 yılından sonra bu çevrelerden bazı kesimler iktidara geldiler ve farklı şekillerde sorunun çözümünü ertelemek için çaba içine girdiler.
Allawi Listesinde büyük bir sayıda eski Baasçılar ve Arap ırkçıları var. Bunlar Kerkük bölgesinin Kürdistan Bölgesine geri dönmesi için çalışmazlar. Iraklı bazı siyasi çevrelerinin tavrıda açık değil. Bundan dolayı, Kürdler her hangi Iraklı bir tarafla anlaşma imzalamadan önce, bu sorunun çözüm yolunu çok net bir şekilde tespit etmeliler. Var olan tüm sorunların çözümü için ayrı ayrı zaman takvimleri oluşturulmalıdır. Hükümet tespit edilen zaman dilimi içinde görevini yerine getirmelidir. Kürdistani taraf ile Iraklı taraf arasında imzalanan antlaşma kamuoyuna açıklanmalıdır. Bu antlaşmanın yazım sürecine uzmanlar katılmalıdır. Kürdler ve Araplar arasında imzalanacak antlaşmanın maddelerini pratiğe aktarmak için bir komisyon oluşturulmalı ve Kürdistan halkı antlaşmanın pratiğe aktarımı konusunda bilgilendirilmelidir. Antlaşmanın başarıya ulaşmasının temel şartı, şeffaflık, var olan sorunları ve gelişmeleri gizlemeden çalışmaktır.
Awêne: Bu seçimlerde ve var olan şimdiki seçim sonuçlarından sonra, acaba Kürdlerin Bağdat'taki rolü ve siyasi çalışmaları eskiye göre daha da ağırlaşmadı mı?
Dr. Nuri Talabani: Kürdlerin Bağdat'taki işleri ve çalışmaları bir çok nedenden dolayi daha ağır ve zahmetli olacaktır. Bunlardan biri 7 Mart seçimlerinin sonuçları... Önümüzdeki 4 yıl içinde Irak Anayasa'sının güncelleştirme prosesinin tamamlanması gerekiyor. Acaba Irak 2005 Anayasasının ön gördüğü gibi federal, çok uluslu ve çok partili mi kalacak yoksa merkezi, arap ırkçısı ve tek kişinin sultasına doğru mu gidecek? Şimdiye kadar Kürdler Irak'ta gerçek federal bir yapıyı talep ettiler. Kürdistan'ın tüm tarafları gelecek Irak Parlamentosunun geniş yetkilerle donatılmış iki temsilciler meclisinden oluşmasını istiyorlar. Şimdi önerilen proje ise federal değil, ademi merkezi Irak'ı ön görüyor. Kendisini federal olarak tanımlayan ülke Bölgelerin Meclisinin yetkilerini sınırlayarak, sandalyeleri vilayetlere göre dağıtıyorsa, yanlışlıkla kendisini federal ilan ediyor. Kürdistan'dan koparılan bölgelerin sorunu çözülmemiştir. 140.maddenin bir çok benti uygulamayı bekliyor. 2003 yılından sonra yapılma imkanı olan bir çok şey, 2010 seçimlerinde sonra çok kolay bir şekilde yapılmaz. Irak Parlamentosu içinde ırkçı ve aşırı Arapların sayısı çoğaldı.
Awêne: Bu önümüzdeki dört yıl içinde Irak Hükümeti tarafından bir dizi siyasi ve anayasal değişimler olacak. Acaba Kürdler başka bir yenilgi ile karşı karşıya değiller mi?
Dr. Nuri Talabani:Eğer Irak Parlamentosuna seçilen Kürd temsilcileri ortak bir tavır içinde olurlarsa, en azından temel ulusal sorunlarda Kürdler yenilgi almazlar. En iyisi daha şimdiden Kürdistan siyasi tarafların temsilcileri, Irak Parlamentosunda temsilcileri olan kesimler bir araya gelmeliler ve bir platform oluşturmalılar. Hepsi birlikte ve bir birlerine yardım ederek bu platformun içeriğini hayata geçirmeliler ve savunmalılar.
Awêne Gazetesi
Çev: Aso Zagrosi
