Ana içeriğe atla

Ortadoğu’nun İlk Feminist Erkeği: Kürd Qasim Emin (2-Son)

Qasim Emin’inin  babası Muhamed Emin  Xan’ın    Suleymaniyeli  Kürd aristokrat  bir  aileden  geldiğini  yazan  kaynaklardan  vardır. (http://www.paperbackswap.com/Qasim-Amin/author/)  Ayrıca   Les cles  du  Moyen Orient adlı  site’de   yayınlanan   Qasim Amin   un  Penseur Feminist?  adlı  makalede  babasının  Kürd asılı bir vali  olduğu   söyleniyor. Kürd  tarihçilerinden  Baba Merdoxi ve  Mir  Basri   daha önceleri  Qasim  Emin’in  Kürdlüğünü  gündeme  getirmiş ve   üzerine  durmuşlardı. Mîr Basrî   Navdaranî  Kurd   adlı eserinde  Qasim Emin’de  dair  yazdığı  biyografi de  “ Qasim  Emin’in babası Muhammed Emin bir  Kürd  Mir’inin öğluydu ve İstanbul’da  rehine olarak tutuluyordu.  Mısır  Hıdivi İsmail Paşa  döneminde  Mısır’a  gidiyor ve Mısır ordusunda  Miralay görevine  kadar  yükseliyor. Ahmed Bey Xetab’ın  kızı ile evleniyor ve bu kadından büyük oğlu Qasim Emin 1863 yılında  dünyaya geliyor”  diyor.( Mîr Basrî, Nawdaranî Kurd, Silêmanî-2002, sayfa 91) Muhammed Emin  Bey  bir dönem Osmanlı devletinin  bir  yetkilisi  olarak   Şarezor ve Suleymaniye  bölgesinde de  görevli  olarak bulunuyor.Babasının   Osmanlılar  döneminde    Kürdistan’da  yönetici olmasından  dolayı   “Osmanlı”  diye  onu  kayıt altına  alanlarda  var.  

Kürd  çevreleri   Qasim  Emin  gibi   eserleri   dünyanın  belli  başlı  dillerine  çevrilen  bir  düşünce  adamı hakkında   tek bir   makale yazmış  değildir.   Hatta   Vikipedia’da  Kurmanci ve Dimili de bir  dizi fuzuli   konuda   çeviri ve  tanıtma  yazıları varken,   Qasim Emin   Vikipedia’da  bir  dizi  dil de  tanıtılırken, bir tek  satır dahi yazmış değildir ..   Acı  ama  gerçek.

Qasim Emin   1863  yılında   İskenderiye’de  dünyaya  geldi.  Ailesi Mısır’ın başkenti Kahire’ye  taşınıyor,  Qasim Emin  elit ve aristokrat ailelerinin çocuklarının  okuduğu  bir okul da ilk    eğitimine  başlıyor.  Qasim Emin   ilk önce   Mısır’da  ve  daha  sonra Fransa’ya  giderek   Montpellier Üniversitesinde   4  yıl hukuk  eğitimini alıyor. O  Fransa’da   okuduğu  zaman  Rönesans  ve Reform hareketleri  ve  aydınlanma   dönemi   aydınlarının    eserleriyle  tanışıyor. Darwin ve   Spencer’in  düşüncelerinden  geniş çaplı  etkileniyor.
İslam dinini  içten reforme  etmek  isteyen   Kürd Şeyh Muhammed  Ebdo  ile   yakın ilişkileri vardı.   Bazı kaynaklar  Qasim Emin’in   Kahire’de   Kürd Şeyh Muhammed  Ebdo’dan   ders  aldığı ve   öğrencisi  olduğu  yönünde  bilgiler veriyor.   Qasim  Emin,  Paris’te  Kürd Şeyh Muhammed  Ebdo ve  Cemaleddin Afgani  ile   görüşüyorlar.   Qasim  Emin,  Şeyh Muhammed Ebdo   ve  Cemaleddin Afgani  ile birlikte    Al-Ôrwa Al-Wothqa.  adlı   oluşuma   gidiyorlar.  Bilindiği gibi   Cemaleddin Afgani’nin  Nehri  Şeyhleriyle    sıkı  ilişkileri vardı.

Kürd Şeyh Muhammed  Ebdo  din ile  bilimi uzlaştırmaya  çalışırken, öğrencisi   Qasim   Emin  daha   çok  bilime  öncellik  veriyordu.
Qasim Emin’i   hem İslam dünyasında ve   hem de   Batı Avrupa’da  tartıştıran  1899  yılında  Kahire’de   yayınladığı  “Kadınların Kurtuluşu”  ve  1901’de   yayınladığı  “Yeni Kadın”   adlı  eserleridir.
Qasim Emin’in   kadın haklarının avukatı  ve  bir çok çevrenin  söylemiyle  “Feminist bir yazar”  olarak  ortaya çıkması  İslam ve Arap dünyasında  bir  dizi çevrenin reaksiyonuna   neden  oldu.  O dönem  Mısır’da  din çevreleri,  üst  ve  orta  tabaka  temsilcileri tarafından  Qasim  Emin’e ve  eserlerine   karşı  bir çok kitap  ve  makale  yayınlanıyor.
Qasim Emin  ne   diyordu ki   bir  dizi  çevre   kendisine  karşı   harekete  geçiyordu?
Qasim Emin  kadınlara  dair:  “Bir kadını  nasıl tanımlayabiliriz? Kadın da  erkek gibi  insani bir varlıktır.  Bedeni, fonksiyonları, duyguları ve düşünme   kapasitesi   erkeklerle  aynıdır. Kadınlar,  insani  olan tüm temel  özelliklerine  sahiptirler.  Kadınla   erkeği ayıran tek şey  cinsiyetleridir”  diyor.

Qasim   Emin’in   kadınlara  ilişkin  bu tutumu  o  dönem büyük  tepkilere  neden  olmuştu.     Qasim  Emin  o dönem    kadın için   “ en azından ilk okul   eğitimini”  öneriyor.

Qasim  Emin  o dönem  kadınların peçelenme/örtünme  olayına da  karşı  çıkıyor ve  şöyle yazıyor:  “Biz  kadınlarımız  örtünmesi  konusunda  çok  ileri gittik ve onlara  örtünmeden erkeklere  görünmelerini  yasakladık.  Böylelikle  onları    sahip  olduğumuz bir  maddeye  yada  metaya   dönüştürdük”   

Qasim  Emin   o  dönem   çokeşliliğe  tavır alıyor, kadınların çocukların   yetiştirilmesi  için   gereken  eğitime ve  kapasiteye    sahip olmalarının  yolunu açmak  gerektiğini    düşünüyor.   Ayrıca  kadınlar  yalnız başlarına  kaldıkları zaman   ailelerine   yük  olmaları  için   çalışma  imkanlarına  sahip   olmaları gerektiğini  savunuyordu.

Qasim Emin   1908  yılında   vefat  etti,  fakat  kadınlara   ve   kadın haklarına   ilişkin geliştirdiği tezler  hala  tartışılıyor.    Tartışılmaması  için  hiç bir  neden de  yok.    Hala  bir  çok ülke de   kadınların  çalışması, sokaklara çıkması ve    eğitim  görmesi  yasak.  Bugün  sokaklara  çıktığımız  zaman her gün artarak devam eden  örtünen kadınların  sayısına  baktığımızda    Qasim Emin’in  ne  kadar   haklı  olduğunu  görüyoruz.   Hala   düşünceleri  aktüel  olan  Mısır Kürdlerinden  Qasim Emin’i    bu  makale  ile   yad etmek   istedim.

20.11.2016

Aso Zagrosi

Yeni Yorum yaz

Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.

Düz metin

CAPTCHA This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.