Êzidî dinine ilişkin sorular ve cevaplar(4)

Çev:  Aso Zagrosi

6)İbadetlerinizi   ne  zaman ve  nasıl   yapıyorsunuz?

- Sabah erken  saatlerinde güneş  doğduğunda   yüzümüzü  güneşe  çevirerek,   akşam ise    güneşin  batışı  sırasında    yine   yüzümüzü  güneşe çevirerek ve    yatmadan  önce   insan  helal   olması  için    dualarımızı  ederiz.   Önce   herkes  için   sonra  kendimiz  için  dua  ederiz..  Başka   insanlar için  dua  etmeden  kendimiz için  etmiyoruz.   Örnek   olarak:  „Ey  dünyayı  yaratan  Tanrı,    milletimi, köyümü, komşularımı  ve  sonra  beni  

koru“    diyoruz.

7)  Ölüleri  nasıl  gömüyorsunuz?

- Önce   ölüleri    yıkıyoruz.  Sonra Qerqere ve kefeni  sarıyoruz.   Ondan sonra  mezarlığa  götürüp,  bir  buçuk metre  derinliğinde  mezar  kazıyor, kefenin  düğümlerini açıyor ve gömüyoruz. Ölüyü  yıkama ve   toprağa  verme sırasında Şeyh, Pir ve  Brayê Axretê'nin( Evlilikten önce  evlenen  kişi   kendisine bir  musaip-sadıç  seçiyor.   Seçtiği  kişiye Laleş'in taşlarından  birini vererek   bu ilişkiyi ebedileştiriyor) hazır bulunmaları gerekir. Sonra  mezarında  başında  dualar okunur. Ölününün baş    kısmı   batıya   ve ayak kısmı   doğuya gelmesi  gerekir.  Bu arada ölüler  üzerine  toprak atılırken vezin ve kafiyeli    bir  ibadet  yapılır. Yalnızca ölülerin başında   okunur.  Onun dışında okumak  günahtır.

8) Kadın isteme    adetiniz nasıl?

-Gençin  kendisi   kız ile  oturur.  Eğer  ikisi  anlaşırlarsa  bu  sefer   erkeğin ailesi   kızın evine   gider    kızı    oğullarına  ister.  Bu  isteme  esnasında  iki ailenin  tümü  toplanır.  Eğer   erkek ve kız  razi olurlarsa    ilişkileri   ilerler... Bu  istemeden  sonra   kız  ile  erkeği   köyün   Şeyh'ının   evine  götürüyor..  Bu  Şeyh'e    Şeyhi  Şeyh  Hesen  diyorlar.  Şeyh  onları  evlendiriyor.

9)Sizin dininizden  başka  bir  dine  bir geçerse yada   tam  tersi  durumda   sizin  tavrınız  ne?

-Biz  kimsenin  bizim dinimize   katılmasını  istemeyiz. Bizden  birinde    başka  bir  dine   katılmasına  karşıyız.. Çünkü,  kendi  dinine   yararı dokunmayan  birinin  başka  bir  yararı  olmaz.

10) Sizin  kendinizi  geç  yıkadığınızı ve temizliğe  önem vermediğiniz   söyleniyor. Bu  ne kadar  doğru?

-Bu  söylenen  şey  hiç bir  şekilde  doğru  değildir.

11) Genç  erkekler ve kızlar arasında   sevgi ve  aşkın    her  çeşiti    sizde  serbest mi?

-Aşk  ilişkileri  normaldır ve  çok da  serbesttir. Fakat,   fakat ahlaki  sınırların aşılmaması ve  fazlalığa   kaçmaması gerekiyor.

12) Başka  bir  dinden  birileri  Êzidî birileriyle  evlenebilirmi?

-Böyle  bir  şey  bizde  yok.

13)Başlık  parası  nasıl?

-75  gram altın..

14) Sizde  içki  içmenin    cezası varmı?

-Bu  sorunun  cevabı   her bireyin    kendisindedir.

15)Sizin  için  en büyük  günah   nedir?

-Öldürme, zina ve   yalan

16) Êzidî  dini  ile  Zerdeşti  dinleri arasında   ne fark var?

-Zerdeştiler  bizden  koptular ve  fazla  bir  farkta  yok.

17)  Hangi  yiyecek   maddeleri  sizde günah  sayılır?

-Lahana,  domuzların  öldürülmesi,  karnıbahar ve xas..

18) Siz  oruç  tutuyormusunuz?    Ne zaman  ve  nasıl?

-Evet.    Sabahın  beşinden akşamın  beşine  kadar...   12/12'de   3   gün farzdır.   Din adamları  ise   kışın  40 ve yazın  40  olmak  üzere  80  gün   oruç tutarlar...  Son  günler  ise  bayramdır.

19) Êzidîlerde  dinsel  tabakalar  nasıl?

-Murid,  Pir  ve Şeyh 

20) Size   sormamızı   istemediğiniz ve  sevmediğiniz  bir  soru  varmı?

-Hayır   her    soruyu  sormaktan  özgürsünüz.. Çünkü  dinimiz   soru sormanın     hayırlı    olduğunu   söylüyor.

21)  Bedeninizi  yıkama  dönemine  ne diyorsunuz?

-Her  zaman  kendi bedenimizi  yıkıyoruz..  Ne  zaman   kendimizi  yıkamamız  gerekiyorsa  yıkıyoruz.

22)  Sizin  için Şeytan  kimdir ve  kim için  diyorsunuz?

-Tanrının    meleklerine  şeytan  diyenler   günah  işliyorlar.  Çünkü,  kendinden  daha  büyük  sözler  söylememek lazım.  Hoş  olmayan  sözde   hoş  olmayan  sözdür.    Meleki  Tawis'a   bu  sözleri  söyleyenler   günahkarlar..    Meleki Tawis    Tanrı'nın   tüm  meleklerin başıdır.

23) Sizin gençleriniz  ne  kadar  dininize bağlılar?

- Her  kim ki  sağ ve  sol  ellerini tanımışsa    hayir  ve   günahı da  biliyor. Dinin   buyurduğu ve  farz ettiği  şeyler var, onlara  bağlı kalmak ve tatbik etmek gerekiyor.  Aktüel  olarak  tüm dinlere bağlılığın  azaldığı  görülüyor...

24) Sakal ve bıyıklarınızı kesmiyorsunuz..  Bunun   anlamı   nedir?

-Sakal  dinin  yoludur.  Her  erkeğin   sakal ve bıyık  bırakması  gerekiyor.

25)  Niçin  size halis/hakiki  Kürd  diyorlar?

-Çünkü  biz  Kürd  dinini ve   dilini  koruduk..

26)Kendilerini   Kürd  saymayan  o   Êzidîler   kimdir?

-Böyleleri  yok, olsa  dahi   ibadetleri, duaları ve    şahedetlerini  Kürdçe  yapıyorlar.

27) Muzik  yapmak,  şarkı  söylemek ve resim   yapmak  sizde  günah  değilmi?

-Hayır,  günah  değildir.

28)Sizde  hacı  olma  adeti  nasıldır?

-İlk  önce   kendisini  tamamıyla  yıkıyor.  3  defa   Sırat  Köprüsüne  gidiyor.  Sonra    „Kaniya Spî“(Beyaz Çeşme)de  kendisini  yıkıyor.  Daha   sonra  Zimzim  Çeşmesine  gidiyor ve Haci  oluyor.  Daha  sonra   Arafat Dağına  gidiyor.(Laleş'te  3  kutsal  dağ  vardır.  İsimleri:   Arafat,  Mişet ve  Ezrettir)  Ardından     tüm  mezarları  ziyaret ediyor.

29) Sizde  sünnet   ve  Xetene yapmak(kadınların   sünneti!!!)  varmı?

-Bizde  sünnet var,  xetene  haramdır.

30) Sizin  dininizde     çok eşlilik  ve telak var mı?

-Bizim dinimizde   bir  yada   10  kadın   getir  diye bir  şey yok..  Her  ne  kadar     utanılacak  bir  durum ise  de  sebepleri de vardır.  Kadında   yeniden  evlenebilir. Erkekde   başka  bir  kadını  getirebilir.

31) İyi ve  kötü  işler  için   yada hastalıklar  için fala  bakmak,  nuska yapmak ve  dua etmek gibi  şeyler  sizin dininizde varmı?

-Bizim  iyi ve   güzel  şeyler  için  dualarımız  var.  Kötü ve  yıkıcı  şeyler  için dua  etmeyiz.  Dinimizi   bunu  haram ve  günah saymıştır.

32)Bir   Êzidî  hangi  tavrından dolayı    Êzidî  dininden   uzaklaştırılır?

-Eğer  Mürit,  Şeyh ve  Pir    birbirleriyle  evlenmeye kalkarlarsa,   eğer  başka  dinlerden  biriyle  evlenmeye  kalkarlarsa  ve   eğer    bir  din adamını  öldürürlerse      gitmeleri gerekir.

33) Kirîv  ne  anlama geliyor?  Siz  niye bu kelimeden   hoşlanmıyorsunuz?

-Bizdeki  kirvelik   iki  kişi arasındaki dostluktur,  yaşam  kardeşliğidir.  Bazı  kesimler   bunu   Êzidîlere  karşı  dostane  değil, suçlama  olarak  kullanıyorlar.

34)  Niçin  sizin  isimleriniz Müslümanlarla  aynıdır, yani   Arap isimleri?

-Yüzyıllardan  beri   Arap ve Müslümanlarla    komşu  olduğumuzdan   dolayı    olacak...

35) Laleş Tapınağına  gelen  halkın bağlı kalması  gereken  kurallar nelerdir?

-Laleş'e  gelen  halkın   her şeyden önce saygı  bazında   kutsal  yere  girmeden  önce ayakkabılarını  çıkarmaları ve  yalın ayak  girmeleri lazım.   Bölgede    ve özellikle  Laleş'te  yerlere  tükürmek   yasaktır.  Kadın ve  kızların  kendilerini  örtmeleri lazım.   Laleş'e  gelenlerin  kutsal  tapınağa   saygı  bazında   içkili  olmamaları  gerekir.

36)  Gece  yada  gündüzün  hangi anı, haftanın  hangi  günü ve  yılın  hangi   ayı sizin  için  kutsaldır?

-Güneşin  doğuşu ve  çarşamba....Bize    göre  yeryüzü, gökyüzü,  dünya ve kahinat   Nisan ayında    oluşturuldu.. Bizim  yeni  yılımızda  Nisan ayındadır.. Bundan  dolayı  Nisan   kutsaldır..

37)Sizin  için  en  kutsal  olan  şey  nedir?

-Ateş. Çünkü ateş,   Allah'ın    nuru

dur.

Devam edecek.

Çev:  Aso Zagrosi